Để cử tri bầu trực tiếp Chủ tịch nước

Khi ấy quyền lực của Chủ tịch nước nhận được là từ nhân dân nên sẽ có thực quyền và có thể kiểm soát được các nhánh quyền lực khác.

“Nếu đọc kỹ Dự thảo sửa đổi Hiến pháp (HP) năm 1992 thì thấy có rất nhiều điều mâu thuẫn, chưa thể hiện được rõ ý “tất cả quyền lực thuộc về nhân dân” mà chỉ thấy dường như tất cả quyền lực mới chỉ tập trung vào QH” - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Vũ Đức Khiển nêu ý kiến tại hội thảo khoa học “Góp ý hoàn thiện dự thảo sửa đổi HP năm 1992” do Văn phòng QH phối hợp với Trung ương Hội Luật gia VN tổ chức ngày 22-2.

Chưa thể hiện rõ chủ quyền nhân dân

Theo ông Khiển, các văn kiện mà Đảng đã đề cập đều nêu rõ việc sửa đổi HP phải hướng đến mục đích tất cả quyền lực thuộc về nhân dân. Nhưng thực tế, dự thảo sửa đổi HP lần này đã không thể hiện được điều đó khi mà ngay đến việc trưng cầu ý dân về HP cũng phải do QH quyết định, hay quy định công dân chỉ có quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân… “Quy định như thế là chưa hợp lý và tôi cảm thấy dự thảo lần này chưa hướng đến tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân nên cần phải nghiên cứu soạn thảo lại” - ông Khiển nói.

GS Nguyễn Đăng Dung  (khoa Luật ĐHQG Hà Nội) cũng kiến nghị: “Cần sửa đổi hơn nữa trong phân định thẩm quyền giữa QH với nhân dân, giữa QH với các cơ quan nhà nước khác để QH làm đúng và đủ quyền lập pháp của mình mà không lấn sang các quyền khác”. Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng QH Bùi Ngọc Thanh thì đề nghị để thể hiện tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân và HP là của nhân dân thì cần quy định trực tiếp, dứt khoát ngay trong HP rằng: HP được làm ra phải được trưng cầu ý dân thay vì phải được “QH quyết định” rồi mới trưng cầu ý dân như dự thảo.

GS Nguyễn Minh Thuyết: “Những gì Đảng đang lãnh đạo cần được quy định trong HP để đảm bảo các tổ chức của Đảng và đảng viên hoạt động trong khuôn khổ HP và pháp luật”. Ảnh: THÀNH VĂN

“Trong quá trình soạn thảo, nhiều ý kiến cho rằng để nhân dân thực sự là chủ thể của quyền lập hiến, góp phần tạo ra sự đồng thuận, ổn định xã hội thì lần sửa đổi HP này cần tổ chức để nhân dân phê chuẩn HP sửa đổi sau khi QH thông qua” - GS Trần Ngọc Đường cho hay. Cũng theo GS Đường, để đảm bảo quyền lực nhà nước được nhân dân giao quyền, ủy quyền thông qua quyền lập hiến không bị biến dạng, lạm quyền, lộng quyền, mất quyền, dự thảo cần hình thành cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước một cách hữu hiệu hơn. “Nếu Hội đồng HP được thiết kế là một thiết chế thực quyền, có khả năng tài phán để bảo vệ HP một cách chủ động hơn thì nhân dân mới thực sự là chủ thể của quyền lập hiến theo đúng nghĩa” - ông Đường nhấn mạnh.

Chủ tịch nước do cử tri bầu trực tiếp

Về chế định Chủ tịch nước, PGS-TS Nguyễn Thị Hồi - Trường ĐH Luật Hà Nội cho biết theo HP hiện hành, Chủ tịch nước chỉ đứng đầu Nhà nước mà không phải là thành viên của Chính phủ nên quyền lực trong lĩnh vực hành pháp còn khá khiêm tốn. Do đó, dự thảo sửa đổi HP nên viết lại theo hướng Chủ tịch nước phải thực sự là trung tâm của quyền lực nhà nước.

Cụ thể, bà Hồi đề nghị chức danh Chủ tịch nước sẽ do cử tri cả nước trực tiếp bầu ra thông qua tổng tuyển cử phổ thông đầu phiếu. Chủ tịch nước chịu trách nhiệm trước nhân dân và chịu sự giám sát của QH. Đồng thời, nhiệm kỳ của Chủ tịch nước là năm năm và không ai được bầu giữ chức vụ Chủ tịch nước quá hai nhiệm kỳ. “Khi cử tri cả nước trực tiếp bầu ra Chủ tịch nước thì quyền lực của Chủ tịch nước nhận được là từ nhân dân nên sẽ có thực quyền và có thể kiểm soát được các nhánh quyền lực khác” - bà Hồi phân tích.

Bà Hồi cũng đề nghị sửa đổi quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của Chủ tịch nước theo hướng Chủ tịch nước có quyền đề nghị QH phê chuẩn việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức phó chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, phó thủ tướng, bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ. Đồng thời, bổ sung thêm quy định “Chủ tịch nước lãnh đạo, định hướng, điều hành hoạt động của Chính phủ”.